Od czasów narodzin kina, historie biblijne stanowiły inspirację dla twórców filmowych. Wspaniałe opowieści o stworzeniu świata, losach patriarchów i królów Izraela, a także o życiu i naukach Jezusa Chrystusa, od zawsze pobudzały wyobraźnię artystów. Nie dziwi więc, że motywy zaczerpnięte z Biblii można odnaleźć w setkach filmów fabularnych i dokumentalnych. Niektóre z nich na stałe zapisały się w historii kina.
Kino biblijne - popularny nurt filmowy
Filmy o tematyce biblijnej stanowią osobny i bardzo rozpoznawalny nurt w kinie. Wyróżniają się specyficzną stylistyką i ikonografią nawiązującą do tradycji malarstwa religijnego. Często też sięgają do monumentalnej formy przedstawiania wydarzeń. Obrazy te charakteryzuje dbałość o historyczny realizm w odtwarzaniu realiów starożytnego Bliskiego Wschodu. Nie brakuje w nich wystawnych scen batalistycznych i widowiskowych efektów specjalnych. Filmy biblijne przyciągają uwagę gwiazdorską obsadą i ogromnymi budżetami.
Tematyka biblijna pojawiała się w kinie niemal od początku jego istnienia. Już w 1897 powstał krótki niemy film "Ukrzyżowanie". Z czasem biblijne fabuły filmowe zyskiwały coraz większą popularność. Do największych przebojów należały "Dziesięcioro przykazań" Cecila B. DeMille’a z 1956 czy "Ben Hur" Williama Wylera z 1959. Oba zgromadziły milionowe rzesze widzów i otrzymały liczne nagrody filmowe, w tym Oscary. Moda na kino biblijne nie wygasła do dziś, czego przykładem mogą być chociażby "Pasja" Mela Gibsona z 2004 czy "Noe" Darrena Aronofsky’ego z 2014.
Wierność biblijnemu pierwowzorowi
Niektóre filmy biblijne cechuje dbałość o jak najwierniejsze oddanie treści zaczerpniętych z Pisma Świętego. Twórcy tych obrazów starają się maksymalnie ograniczyć fabularne ubarwienia i trzymać ściśle faktów biblijnych. Zależy im, by przekaz biblijny dotarł do widza w możliwie niezmienionej postaci. Przykładem może być wspomniana "Pasja" Gibsona, która niemal minuta po minucie odtwarza ostatnie godziny życia Jezusa.
Swobodna interpretacja motywów biblijnych
Inni reżyserzy podchodzą do materiału źródłowego z większą swobodą, pozwalając sobie na modyfikacje i zmiany w fabule. Robią to w celu wzbogacenia dramaturgii, pogłębienia psychologii postaci czy też nadania historii nowych kontekstów i znaczeń. Takie luźniejsze potraktowanie tematu biblijnego widoczne jest na przykład w "Noem" Aronofsky'ego, gdzie arkę Noego przedstawiono jako rodzaj kosmicznego statku ratunkowego.
Kontrowersje wokół fabularnych przekłamań
Swobodne interpretacje biblijnych motywów bywają też przedmiotem kontrowersji. Zarzuca się im odchodzenie od pierwowzoru i wprowadzanie elementów sprzecznych z przekazem Pisma Świętego. Tak było na przykład z filmem "Opowieść Piaskowa" z 2014, który spotkał się z krytyką środowisk katolickich. Zarzucono mu m.in. nadmierną fantastykę i spłycanie wątków chrystologicznych.
Klasyki gatunku - od "Dekalogu" po "Opowieść piaskową"
Wśród setek filmów czerpiących z Biblii, kilka tytułów na stałe wpisało się do kanonu światowego kina. Od kameralnych arcydzieł po monumentalne superprodukcje - każdy z nich stanowi klasykę w swoim gatunku.
"Dekalog" Krzysztofa Kieślowskiego
Cykl dziesięciu filmów jednego z najwybitniejszych polskich reżyserów luźno nawiązuje do dziesięciorga przykazań. Stanowi przepięknie nakręconą opowieść o ludzkich dramatach, ukazanych na tle blokowiska. Doceniony na całym świecie, uważany jest za jedno z największych osiągnięć polskiej kinematografii.
"Opowieść Piaskowa" Darrena Aronofsky'ego
Kontrowersyjna superprodukcja opowiada historię Noego w niezwykłej, fantastyczno-baśniowej konwencji. Choć spotkała się z mieszanym przyjęciem, zachwyciła oszałamiającymi efektami wizualnymi i niebanalną fabułą. Jest przykładem niezwykle odważnej interpretacji motywów biblijnych.
"Pasja" Mela Gibsona
Monumentalny film ukazujący ostatnie dni życia Jezusa Chrystusa. Zrealizowany z rozmachem, dbałością o realizm historyczny i wstrząsającymi, naturalistycznymi scenami męki Pańskiej. Dzieło Gibsona z miejsca stało się filmem kultowym i przedmiotem licznych analiz teologicznych.
Motywy Starego i Nowego Testamentu
Choć filmy osadzone w realiach Nowego Testamentu są najbardziej rozpoznawalne, to równie chętnie sięga się po motywy ze Starego Testamentu. Opowieści o stworzeniu świata, patriarchach czy losach narodu wybranego stanowią niezwykle barwny i filmowy materiał.
Opowieści o stworzeniu świata i patriarchach
Pierwsze rozdziały Biblii opisujące stworzenie wszechświata, Adama i Ewy, potop czy losy Abrahama dostarczyły inspiracji do wielu filmów. Wśród nich wymienić można choćby "Noego" Aronofsky'ego czy "Abrahama" Josepha Sargenta z 1993 roku z Richardem Harrisonem w roli tytułowej.
Epickie historie królów i proroków
Barwne losy władców Izraela, jak Saul, Dawid czy Salomon, a także proroków pokroju Eliasza, stały się kanwą wielkich epopei filmowych. Przykładami są choćby wspomniane już "Dziesięcioro przykazań" czy "Król Dawid" z 1985 w reżyserii Bruce'a Beresforda.
Ewangeliczne obrazy z życia Chrystusa
Centralną postacią Nowego Testamentu jest oczywiście Jezus Chrystus, którego losy i nauki stanowiły inspirację dla setek filmów. Oprócz "Pasji" warto wymienić chociażby "Jezus z Nazaretu" Francesca Rosi czy "Ostatnie kuszenie Chrystusa" Martina Scorsese.
Gwiazdy wcielające się w role biblijne
Filmy biblijne przyciągały zawsze największe gwiazdy kina, które chętnie wcielały się w ikoniczne role postaci z Pisma Świętego. Często był to szczyt ich aktorskiej kariery.
Charlton Heston jako Mojżesz
Charlton Heston, legenda Hollywoodu, dwukrotnie zagrał Mojżesza - w "Dziesięciu przykazaniach" Cecila B. DeMille’a oraz w "Ben Hurze" Williama Wylera. Jego charyzmatyczna kreacja na zawsze utrwaliła wizerunek biblijnego przywódcy.
Jim Caviezel jako Jezus
Aktor Jim Caviezel zyskał światową sławę rolą Chrystusa w kontrowersyjnej "Pasji" Gibsona. Wymagająca rola oraz późniejsze problemy zawodowe sprawiły, że jest on utożsamiany przede wszystkim z tym biblijnym wizerunkiem.
Christian Bale jako Mojżesz
Christian Bale, laureat Oscara, wcielił się w postać Mojżesza w monumentalnym filmie Ridleya Scotta "Exodus: Bogowie i królowie" z 2014 roku. Jego kreacja została bardzo wysoko oceniona przez krytyków.
Wpływ filmów na postrzeganie Biblii
Filmy o tematyce biblijnej wywarły ogromny wpływ na kulturę i zbiorową wyobraźnię. Utrwaliły pewien obraz historii świętych, który na zawsze zapisał się w świadomości milionów ludzi.
Utrwalenie wyobrażeń o postaciach i wydarzeniach
Konwencjonalny wizerunek wielu biblijnych postaci, jak Mojżesz, Jezus czy Maria Magdalena, został na trwałe ukształtowany przez słynne kreacje aktorskie. Podobnie dramatyczne sceny ukrzyżowania czy rozdzielenia wód Morza Czerwonego na zawsze kojarzone są z ich filmowym pierwowzorem.
Przybliżenie treści biblijnych masowej widowni
Dzięki atrakcyjnej formie filmowej, historie biblijne mogły dotrzeć do o wiele szerszego kręgu odbiorców, niż sam tekst Pisma Świętego. Dla wielu osób fabularne obrazy były wręcz jedynym kontaktem z tą tematyką.
Kontrowersje wokół niektórych interpretacji
Nie zawsze filmowe wizje wydarzeń czy postaci biblijnych spotykały się z aprobatą wszystkich środowisk religijnych. Czasem zarzucano im zbytnią swobodę interpretacyjną czy wręcz herezję. Niemniej nawet kontrowersyjne ujęcia zyskiwały szeroki oddźwięk.
Podsumowanie
Filmy inspirowane Biblią towarzyszą kinu od jego zarania. Opowieści o losach patriarchów, proroków i apostołów nieustannie znajdują nowe interpretacje na srebrnym ekranie. Niektóre z ekranizacji na trwałe wpisały się do historii kina jako arcydzieła. Inne wzbudzały kontrowersje swobodnym podejściem do materiału źródłowego. Jednakże zawsze stanowiły one atrakcyjną formę popularyzacji treści biblijnych i zyskiwały rzesze widzów na całym świecie. Niewątpliwie nurt filmów religijnych wciąż pozostanie niezwykle inspirujący dla kolejnych pokoleń twórców.
Tagi
Udostępnij
