Filmy o poszukiwaniu sensu życia od lat fascynują widzów na całym świecie. Te poruszające dzieła filmowe stawiają fundamentalne pytania o ludzką egzystencję, jej cel i przeznaczenie. Choć każdy z widzów inaczej interpretuje przesłanie tych filmów, wszyscy zgadzają się, że skłaniają one do głębokiej refleksji i zachęcają do poszukiwania odpowiedzi na dręczące pytania. Przegląd klasyki gatunku oraz najnowszych produkcji pokazuje, jak wiele wspólnych motywów łączy te dzieła mimo upływu dekad.
Klasyka kina egzystencjalnego
Korzenie kina egzystencjalnego sięgają lat 40. i 50. XX wieku, kiedy to na ekranach pojawiły się takie arcydzieła jak "Siódma pieczęć" Ingmara Bergmana czy "Pogarda" Jean-Luc Godarda. Szwedzki reżyser snuł opowieść o rycerzu powracającym z wypraw krzyżowych, który pragnie znaleźć odpowiedź na dręczące go pytania o sens istnienia. Godard natomiast przedstawił perypetie młodego intelektualisty zagubionego w otaczającej go rzeczywistości. Oba filmy odznaczają się ponurym nastrojem, a ich bohaterowie pogrążeni są w rozterkach egzystencjalnych.
Nieco później na kinowych ekranach pojawiły się kolejne arcydzieła nurtu. Wymieńmy choćby "Siódmy ląd" Ingmara Bergmana z 1957 roku, w którym rycerz Antoniusz Block prowadzi rozmowy na tematy egzystencjalne z personifikacją śmierci. Z kolei w "Cudzoziemce" Antonioniego z 1960 roku śledzimy losy samotnej kobiety tułającej się po italiańskich ulicach. Obraz ten oddaje atmosferę wyobcowania i pustki.
Absurdalność ludzkiej egzystencji
Kluczowym motywem w filmach egzystencjalnych jest ukazanie absurdalności i bezsensu ludzkiej egzystencji. Bohaterowie zmagają się z poczuciem, że ich życie nie ma głębszego celu i zmierza donikąd. Świat jawi im się jako irracjonalny i pozbawiony logiki. Jaskrawym tego przykładem jest film "Siódma pieczęć", w którym rycerz Antoniusz Block pragnie znaleźć odpowiedź na dręczące go pytanie, czy jego życie miało sens. Ostatecznie musi zmierzyć się z faktem, że prawdopodobnie nie ma na nie odpowiedzi.
Wolność a odpowiedzialność jednostki
Kolejnym kluczowym motywem jest dylemat wolności i odpowiedzialności człowieka za własne życie. Bohaterowie zdają sobie sprawę, że są wolni i mogą dokonywać wyborów, ale ta wolność napawa ich lękiem. Czują przytłaczającą odpowiedzialność i nie potrafią odnaleźć się w otaczającym ich świecie. Dobitnie widać to w "Pogardzie" Godarda, gdzie młody intelektualista nie radzi sobie z nadmiarem wolności.
Autentyczność jako droga do spełnienia
Mimo pesymistycznego wydźwięku, filmy egzystencjalne wskazują też potencjalne drogi wyjścia z egzystencjalnego kryzysu. Jedną z nich jest dążenie do autentyczności i wierności sobie. Bohaterowie, którzy postępują zgodnie ze swoimi przekonaniami i nie ulegają presji otoczenia, znajdują sens i spełnienie. Przykładem jest rycerz Antoniusz Block z "Siódmej pieczęci", który mimo wątpliwości pozostaje wierny swemu powołaniu.
Współczesne obrazy o poszukiwaniu sensu
Po kinowej fali zainteresowania egzystencjalizmem w latach 50. i 60., temat ten powrócił ze zdwojoną siłą w ostatnich dekadach. Współczesne filmy w nowatorski i odważny sposób podejmują fundamentalne pytania o sens ludzkiej egzystencji. Do najgłośniejszych produkcji należą "Melancholia" Larsa von Triera z 2011 roku oraz "Jestem miłością" Luca Guadagnino z 2009 roku.
Duński reżyser opowiada historię młodej kobiety cierpiącej na depresję, która z dnia na dzień coraz bardziej pogrąża się w rozpaczy i poczuciu absurdalności życia. Z kolei włoski twórca skupia się na perypetiach zamożnej rodziny mieszkającej w Mediolanie i zmagającej się z kryzysem małżeńskim i tożsamościowym. Oba filmy łączy przejmujący nastrój i mistrzowskie ukazanie egzystencjalnych dylematów współczesnego człowieka.
Samotność i wyobcowanie
Główni bohaterowie współczesnych filmów egzystencjalnych przeżywają silne uczucie osamotnienia i alienacji. Choć fizycznie są otoczeni innymi ludźmi, tak naprawdę pozostają samotni ze swoimi myślami i rozterkami. Justine z "Melancholii" odtrąca bliskich i pogrąża się w coraz większym smutku. Z kolei bohaterowie "Jestem miłością" mają problemy z okazywaniem uczuć i komunikacją.
Bunt i kontestacja
Wielu bohaterów buntuje się przeciwko otaczającej ich rzeczywistości, kontestując jej wartości i normy. Justine z "Melancholii" ostentacyjnie spóźnia się na własne przyjęcie weselne, dając upust swojej frustracji i lekceważąc konwenanse. Także bohaterowie "Jestem miłością" podważają tradycyjny model rodziny i małżeństwa, poszukując autentycznych relacji.
Poszukiwanie własnej tożsamości
Wreszcie, postacie zmagają się z kryzysem tożsamości, nie będąc pewne, kim tak naprawdę są i czego pragną od życia. Emma z "Jestem miłością" przeżywa załamanie, gdy orientuje się, że rola żony i matki nie daje jej spełnienia. Staje przed wyzwaniem odnalezienia siebie. Podobny proces przechodzą też inni bohaterowie obu filmów.
Filozoficzne przesłanie filmów egzystencjalnych
Filmy poruszające egzystencjalne dylematy niosą ze sobą głębokie, ponadczasowe przesłanie. Choć powstawały w różnych epokach, łączy je refleksja nad kondycją człowieka oraz sensem i absurdem ludzkiego losu. Pobudzają widza do zadumy nad własnym życiem i do stawiania trudnych pytań o jego cel i wartość.
Groza i lęk egzystencjalny
Kluczowym motywem jest ukazanie grozy i lęku, jakie budzi w bohaterach świadomość własnej egzystencji. Odczuwają oni przerażenie na myśl o swojej skończoności i nieuchronności śmierci. Ogarnia ich paraliżujący lęk przed pustką i bezsensem istnienia. Te uczucia prowadzą do głębokich kryzysów egzystencjalnych.
Rozpacz i poczucie pustki
Kolejnym motywem jest rozpacz płynąca z poczucia pustki i braku celu w życiu. Bohaterowie doświadczają apatii, smutku i rezygnacji, nie widząc sensu w swoim istnieniu. Życie jawi im się jako absurdalny, pozbawiony znaczenia ciąg wydarzeń. Ten nastrój rozpaczy i zwątpienia dominuje w wielu filmach egzystencjalnych.
Zniechęcenie i rezygnacja
W konsekwencji, bohaterowie popadają w zniechęcenie i bierność, rezygnując z dotychczasowych celów i aktywności. Nie widzą sensu w kontynuowaniu swoich działań i dążeń życiowych. Odrzucają też próby pocieszenia i rad ze strony innych osób, pogrążając się w apatii. Jaskrawym tego przykładem jest Justine z "Melancholii".
Nadzieja w beznadziei
Jednak mimo całego mroku i pesymizmu, w filmach egzystencjalnych pojawia się też nutka nadziei. Ukazują one, że nawet w obliczu absurdu i rozpaczy, zawsze istnieje szansa na odnalezienie sensu i piękna życia. Kluczowe jest nastawienie bohaterów i ich wola walki z apatią.
Wiara w człowieka
Filmy pokazują, że nawet w najciemniejszych chwilach nie należy tracić wiary w siebie i innych ludzi. Relacje z drugim człowiekiem i więzi międzyludzkie mogą dać poczucie celu. Przykładem jest chociażby scena tańca Justine z "Melancholii", która na chwilę pozwala jej zapomnieć o smutku.
Odkrywanie piękna życia
Inną drogą wyjścia z egzystencjalnego kryzysu jest umiejętność dostrzegania piękna w z pozoru trywialnych przejawach życia - w naturze, sztuce, chwilach radości. Justine zachwyca się widokiem nieba znad jeziora, a bohaterowie "Jestem miłością" znajdują spełnienie w gotowaniu i jedzeniu.
Droga do akceptacji losu
Wreszcie, niektóre postacie osiągają stan pogodzenia się z losem i akceptacji życia, mimo całego jego absurdu. Uczą się czerpać z życia to, co najcenniejsze - relacje, chwile szczęścia, spełnienie w drobnych przyjemnościach. Taka postawa daje nadzieję na przezwyciężenie egzystencjalnego kryzysu.
Podsumowując, filmy o poszukiwaniu sensu życia od dekad fascynują widzów i skłaniają do refleksji nad kondycją człowieka. Mimo całego mroku i tragizmu, pokazują, że zawsze istnieje nadzieja na odnalezienie celu i radości w absurdalnym świecie. To ponadczasowe przesłanie wciąż porusza kolejne pokolenia widzów.
Podsumowanie
Filmy poruszające egzystencjalne dylematy od dekad intrygują i poruszają widzów na całym świecie. Począwszy od arcydzieł Bergmana i Godarda, poprzez współczesne arcydzieła von Triera i Guadagnino, przedstawiają one losy bohaterów zmagających się z fundamentalnymi pytaniami o sens istnienia. Choć niosą ze sobą nastrój grozy i rozpaczy, pokazują też, że zawsze istnieje nadzieja na odnalezienie celu i radości życia. Dzięki ponadczasowemu przesłaniu, filmy te wciąż pobudzają widzów do głębokiej refleksji nad ludzką egzystencją.
Najczęściej zadawane pytania
Jakie są główne motywy filmów egzystencjalnych?
Do kluczowych motywów należą: absurdalność ludzkiej egzystencji, dylemat wolności i odpowiedzialności jednostki, poczucie osamotnienia i alienacji bohaterów, bunt przeciwko otaczającej rzeczywistości oraz poszukiwanie własnej tożsamości.
Jakie uczucia dominują w filmach o poszukiwaniu sensu życia?
Dominuje nastrój grozy, lęku egzystencjalnego, rozpaczy i poczucia pustki. Bohaterów cechuje apatia, zniechęcenie i rezygnacja wobec absurdu istnienia.
Jakie przesłanie niosą ze sobą tego typu filmy?
Mimo całego mroku pokazują, że zawsze istnieje nadzieja na odnalezienie sensu i radości życia. Ważne jest zachowanie wiary w ludzi i wolę do walki z apatią.
Które filmy są klasykami nurtu?
Do klasyk należą m.in. "Siódma pieczęć", "Pogarda", "Siódmy ląd" czy "Cudzoziemka". Reprezentują one kino egzystencjalne z lat 50. i 60.
Jakie współczesne obrazy podejmują ten temat?
"Melancholia" Larsa von Triera i "Jestem miłością" Luca Guadagnino to głośne przykłady współczesnego kina egzystencjalnego.
Tagi
Udostępnij
