Filmowa twórczość Martina Scorsese od zawsze fascynowała widzów mrocznym obrazem świata przestępczego. Reżyser jak nikt inny potrafił sportretować gangsterskie podziemie, ukazując jego brutalną i bezwzględną naturę. Jego filmy gangsterskie na zawsze weszły do kanonu kina, wyznaczając nowe standardy w gatunku. Skąd jednak wzięło się zainteresowanie Scorsese półświatkiem przestępczym i skąd czerpał inspiracje do swoich arcydzieł?
Geneza młodości reżysera
Wychowanie w Nowym Jorku
Martin Scorsese urodził się w 1942 roku w nowojorskiej dzielnicy Queens, zamieszkałej głównie przez włoskich emigrantów. Od najmłodszych lat był świadkiem ulicznego życia Wielkiego Jabłka, obserwując działalność lokalnych gangów. Często bywał też w słynnym klubie Copacabana, który stał się później jedną z ikonicznych lokacji w jego filmach. Dorastanie w takim otoczeniu z pewnością ukształtowało zainteresowanie przestępczym półświatkiem i zafascynowanie jego specyficznym kodeksem honorowym.
Fascynacja mafią i przestępczością
Oprócz obserwacji lokalnego środowiska, młody Scorsese czerpał inspiracje z filmów o tematyce gangsterskiej. Zafascynowany był zwłaszcza hollywoodzkimi obrazami z lat 30. i 40., takimi jak "Mały Caesar" czy "Chłopcy z ferajny". Marzył, by sam kiedyś nakręcić podobny film ukazujący bezkompromisowy świat zorganizowanej przestępczości. Czytał też powieści o mafii pisane przez Marię Puzo. Te wczesne wpływy ukształtowały późniejszą filmografię reżysera.
Studia filmowe i pierwsze produkcje
Po ukończeniu szkoły filmowej Scorsese zaczął realizować swoje marzenia, tworząc filmy gangsterskie. Jego debiutancki obraz "Kto puka do moich drzwi" opowiadał o przestępcach z włoskiej dzielnicy Nowego Jorku. Już ten wczesny tytuł zapowiadał zainteresowanie reżysera półświatkiem. Przełomem był jednak dopiero "Śmiercionośny Zielarz" z 1973 r., brutalna opowieść o nowojorskiej mafii z młodym Robertem De Niro.
Główne dzieła gangsterskie
Chłopcy z ferajny
"Chłopcy z ferajny" z 1990 r. to prawdopodobnie najsłynniejszy gangsterski film Scorsese, doceniony Oscarami za najlepszy film i reżyserię. Obraz przedstawia losy gangu z dzielnicy Little Italy, ukazując ich codzienne życie, interesy i konflikty. De Niro i Joe Pesci stworzyli niezapomniane kreacje bezwzględnych bandytów. Film zachwyca perfekcyjną reżyserią i aktorstwem.
Taksówkarz
Kultowy "Taksówkarz" z Robertem De Niro powstał w 1976 r. Główny bohater to samotny weteran wojny w Wietnamie, który snuje się po nocnym Nowym Jorku jako taksówkarz. Obserwujemy jego powolny upadek i zmierzanie ku przemocy. Scorsese genialnie oddał nastrój i mrok wielkomiejskiej dżungli.
Chciwość
Dramat kryminalny "Chciwość" z 1986 r. zebrał pozytywne recenzje za przedstawienie Historii afery finansowej z lat 80. Główną rolę gangstera i maklera giełdowego zagrał tu świetnie Al Pacino. Film pokazuje ciemną stronę świata finansów i skorumpowanie elit.
Główne motywy twórczości
Przemoc i brutalność
Scorsese nie unikał drastycznych scen przemocy, ukazując bezwzględność świata przestępczego. Brutalne morderstwa i tortury były stałym elementem jego gangsterskich produkcji, ale zawsze wpisywały się logicznie w fabułę, zamiast szokować dla samego szoku.
Moralny upadek bohaterów
Reżyser lubił przedstawiać bohaterów zmagających się z własnym sumieniem i popadających w coraz większy moralny upadek. Dobrym przykładem jest Travis Bickle z "Taksówkarza", który stopniowo pogrąża się w obłędzie.
Ciemna strona natury ludzkiej
Scorsese badał mroczne aspekty ludzkiej natury - chciwość, żądzę władzy, skłonność do przemocy. Ukazywał, do czego zdolni są ludzie, gdy znajdą się poza społecznym nadzorem i porzucą moralność. Jego filmy to studium ludzkich charakterów.
Wybitne role aktorskie
Robert De Niro jako Travis Bickle
Jedną z najbardziej pamiętnych ról w dorobku Scorsese stworzył Robert De Niro w "Taksówkarzu". Jego kreacja samotnego weterana, który popada w obłęd i paranoję, to aktorski majstersztyk. De Niro zagrał w wielu filmach reżysera, tworząc z nim wyjątkowy duet.
Joe Pesci w Chłopcach z ferajny
Równie niezapomniany jest Joe Pesci w roli psychopatycznego bandyty Tommy'ego DeVito w "Chłopcach z ferajny". Aktor wyróżniał się na tle innych niezwykle charyzmatyczną i przerażającą kreacją bezwzględnego gangstera.
Al Pacino w Chciwości
W "Chciwości" świetnie spisał się z kolei Al Pacino, wcielając się w rolę skorumpowanego maklera giełdowego. Jego gra przyciąga uwagę widza, oddając złożoność postaci.
Wpływ na kino gangsterskie
Stylizacja i realizm
Filmy Scorsese wyróżniały się dbałością o detale i realizmem w oddaniu świata przestępczego. Reżyser odtwarzał klimat epoki, strój i muzykę z niezwykłą wiernością.
Mroczna atmosfera
Obrazy Scorsese posiadają wyjątkowo mroczny i ponury nastrój, budując napięcie i poczucie grozy. Reżyser mistrzowsko operował oświetleniem, budując klaustrofobiczny klimat.
Złożone portrety postaci
Scorsese unikał czarno-białych schematów, tworząc wielowymiarowe portrety gangsterów. Ukazywał zarówno ich bestialstwo, jak i ludzką stronę, zmuszając widza do zastanowienia.
Dziedzictwo i znaczenie twórczości
Kultowe sceny i dialogi
Filmy Scorsese obfitują w sceny, które na stałe wpisały się do historii kina. Dialog "Are you talking to me?" z "Taksówkarza" jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych w historii.
Inspiracje dla młodszych twórców
Styl Scorsese inspirował wielu młodych reżyserów gangsterskich filmów, jak Quentin Tarantino czy Guy Ritchie. Wywarł ogromny wpływ na rozwój gatunku.
Niegasnąca popularność
Filmy Scorsese wciąż przyciągają nowe pokolenia widzów, którzy doceniają ich ponadczasową wartość. Reżyser pozostaje jedną z największych legend kina gangsterskiego.
Podsumowanie
Martin Scorsese jak żaden inny reżyser zgłębił i sportretował świat przestępczy, tworząc filmy gangsterskie, które na zawsze odmieniły oblicze gatunku. Począwszy od młodości w Nowym Jorku, poprzez studia filmowe, aż po arcydzieła takie jak "Chłopcy z ferajny" czy "Taksówkarz", w swojej twórczości ukazywał mroczne oblicze ludzkiej natury. Znakomici aktorzy, jak De Niro, Pesci i Pacino, wcielali się w jego filmach w ikoniczne role gangsterów. Scorsese wniósł do kina gangsterskiego stylizację, realizm i psychologiczną złożoność postaci. Jego dzieła wciąż inspirują nowe pokolenia twórców i przyciągają rzesze widzów swoim mrocznym klimatem. Reżyser na zawsze zmienił oblicze kina gangsterskiego.
Tagi
Udostępnij
